La commission Léonine (
commissio Leonina) est un groupe de chercheurs spécialisés chargés de l'établissement d'une édition critique des oeuvres de
saint Thomas d'Aquin.
Le pape Léon XIII décida en 1879 de déléguer ce travail à l'Ordre des frères prêcheurs. En son honneur, les Frères prêcheurs donnèrent à l'édition le nom de «léonine» (le 9 novembre 1879). Depuis lors, trente-huit tomes sont déjà parus, et il en reste environ autant à paraître.
L'éditeurs de la commission léonine travaillent selon des critères ecdotiques particuliers, qui ont fait aujourd'hui école. Le travail collectif de la commission donne à ses publications une certaine unité de méthode. Pour une bonne introduction, cf. AA.VV., La Commission Léonine: Philologie et histoire au service de la pensée, Vrin, 2004, Revue des Sciences philosophiques et théologiques, 110 p. (ISBN : 978-2-7116-1773-9).
Liste des oeuvres de Thomas d'Aquin éditées critiquement à ce jour dans les volumes de l'édition léonine
Summae
S. THOMAE DE AQVINO Summa contra Gentiles. Ed. Leon., t.XIII-XV. Roma, 1918-1930.
S. THOMAE DE AQVINO Summa Theologiae. Ed. Leon., t.IV-XII. Roma, 1888-1906. (avec les commentaires de Cajetan en vis-à-vis).
Quaestiones disputatae
S. THOMAE DE AQVINO Quaestio disputata De spiritualibus creaturis, ed. J. COS. Ed. Leon., t.XXIV-2. Roma - Paris: Commissio Leonina - Les Éditions du Cerf, 2000.
S. THOMAE DE AQVINO Quaestiones de quolibet, . Ed. Leon., t.XXV.1-2. Roma - Paris: Commissio Leonina - Les Éditions du Cerf, 1996.
S. THOMAE DE AQVINO Questiones disputate De anima, ed. B.-C. Bazán. Ed. Leon., t.XXIV-1. Roma - Paris: Commissio Leonina - Les Éditions du Cerf, 1996.
S. THOMAE DE AQVINO Quaestiones disputatae De malo, . Ed. Leon., t.XXIII. Roma - Paris: Commissio Leonina - Librairie Philosophique J. Vrin, 1982.
S. THOMAE DE AQVINO Quaestiones De potentia Dei, . Ed. Leon., t.XXI. Roma: Commissio Leonina, .
S. THOMAE DE AQVINO Quaestiones disputatae De potentia Dei, ed. P. MANDONNET, S. THOMAE AQVINATIS Quaestiones disputatae, t.II, Parisiis: P. Lethielleux, 1925, p.1-370.
S. THOMAE DE AQVINO Quaestiones disputatae De veritate, . Ed. Leon., t. XXII.1-3. Roma: Editori di san Tommaso, 1972-1976.
Commentaria in sacram Scripturam
S. THOMAE DE AQVINO Expositio super Iob ad litteram, . Ed. Leon., t.XXVI. Romae , 1965.
S. THOMAE DE AQVINO Expositio super Isaiam ad literam, . Ed. Leon., t.XXVIII. Romae : Editori di San Tommaso, 1974.
Commentaria in Aristotelem
S. THOMAE DE AQVINO Commentaria in octo libros Physicorum Aristotelis. Ed. Leon., t.II. Roma, 1884.
S. THOMAE DE AQVINO De memoria et reminiscencia, in Sentencia libri De sensu et sensato cuius secundus tractatus est De memoria et reminiscencia..., . Ed. Leon., t.XLV-2. Roma - Paris: Commissio Leonina - Librairie Philosophique J. Vrin, 1985, p.103-133.
S. THOMAE DE AQVINO Expositio libri Peryermenias, editio altera retractata, . Ed. Leon., t.I*-1. Roma - Paris: Commissio Leonina - Librairie Philosophique J. Vrin, 1989.
S. THOMAE DE AQVINO Expositio libri Posteriorum, . Ed. Leon., t.I*-2. Roma - Paris: Commissio Leonina - Librairie Philosophique J. Vrin, 1989.
S. THOMAE DE AQVINO Sentencia libri Metaphysice, ed. J.P. Reilly. Ed. Leon., t.XLVI. (in praep.)
S. THOMAE DE AQVINO In libros Aristotelis De caelo et mundo expositio. Ed. Leon., t.III. Roma, 1886, p.1-257.
S. THOMAE DE AQVINO In libros Aristotelis Meteorologicorum expositio. Ed. Leon., t.III. Roma, 1886, p.325-421.
S. THOMAE DE AQVINO Sentencia libri De anima, . Ed. Leon., t.XLV-1. Roma - Paris: Commissio Leonina - Librairie Philosophique J. Vrin, 1984.
S. THOMAE DE AQVINO Sentencia libri De sensu et sensato cuius secundus tractatus est De memoria et reminiscencia, . Ed. Leon., t.XLV-2. Roma - Paris: Commissio Leonina - Librairie Philosophique J. Vrin, 1985.
S. THOMAE DE AQVINO Sententia libri Ethicorum, . Ed. Leon., t.XLVII.1-2. Romae , 1969.
S. THOMAE DE AQVINO Sententia libri Politicorum, . Ed. Leon., t.XLVIII. Romae , 1971, p.A.69-A.205.
S. THOMAE DE AQVINO Tabula libri Ethicorum, . Ed. Leon., t.XLVIII. Romae , 1971, p.B.63-B.158.
Alia commentaria
S. THOMAE DE AQVINO Expositio libri Boetii De ebdomadibus, . Ed. Leon., t.L. Roma - Paris: Commissio Leonina - Les Éditions du Cerf, 1992, p.267-282.
S. THOMAE DE AQVINO Super Boetium De Trinitate, . Ed. Leon., t.L. Roma - Paris: Commissio Leonina - Cerf, 1992, p.75-171.
Opuscula
S. THOMAE DE AQVINO Compendium theologiae seu Brevis compilatio theologiae ad fratrem Raynaldum, pars I: De fide . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di San Tommaso, 1979, p.83-191.
S. THOMAE DE AQVINO Compendium theologiae seu Brevis compilatio theologiae ad fratrem Raynaldum, pars II: De spe . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di San Tommaso, 1979, p.193-205.
S. THOMAE DE AQVINO, De angelis seu De substantiis separatis ad fratrem Raynaldum de Piperno, . Ed. Leon., t.XL, Opuscula, vol.I. Romae , 1969, p.D.41-D.80.
S. THOMAE DE AQVINO, De aeternitate mundi, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma : Editori di San Tommaso, 1976, p.85-89.
S. THOMAE DE AQVINO De articulis fidei et Ecclesiae sacramentis ad Archiepiscopum Panormitanum, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di San Tommaso, 1979, p.245-257.
S. THOMAE DE AQVINO De emptione de venditione ad tempus, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di San Tommaso, 1979, p.393-394.
S. THOMAE DE AQVINO, De ente et essentia, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma: Editori di San Tommaso, 1976, p.369-381.
S. THOMAE DE AQVINO, -Ps., De fallaciis, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma : Editori di San Tommaso, 1976, p.403-418.
S. THOMAE DE AQVINO De forma absolutionis paenitentiae sacramentalis ad Magistrum Ordinis, . Ed. Leon., t.XL, Opuscula, vol.I. Romae , 1969, p.C.33-C.41.
S. THOMAE DE AQVINO, -Ps., De propositionibus modalibus, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma : Editori di San Tommaso, 1976, p.421-422.
S. THOMAE DE AQVINO, De iudiciis astrorum, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma : Editori di San Tommaso, 1976, p.201.
S. THOMAE DE AQVINO, De mixtione elementorum ad magistrum Philippum de Castro Caeli, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula vol.IV. Roma: Editori di san Tommaso, 1976, p.155-157.
S. THOMAE DE AQVINO, De motu cordis ad magistrum Philippum de Castro Caeli, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula vol.IV. Roma: Editori di San Tommaso, 1976, p.127-130.
S. THOMAE DE AQVINO, De operationibus occultis naturae ad quendam militem ultramontanum, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma : Editori di San Tommaso, 1976, p.183-186.
S. THOMAE DE AQVINO, De principiis naturae ad fratrem Sylvestrum, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma : Editori di san Tommaso, 1976, p.39-47.
S. THOMAE DE AQVINO De rationibus fidei ad Cantorem Antiochenum, . Ed. Leon., t.XL, Opuscula, vol.I. Romae , 1969, p.B.57-B.73.
S. THOMAE DE AQVINO De regno ad regem Cypri, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di San Tommaso, 1979, p.449-471.
S. THOMAE DE AQVINO De secreto, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di San Tommaso, 1979, p.487-488.
S. THOMAE DE AQVINO, De unitate intellectus contra Averroistas, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma: Editori di san Tommaso, 1976, p.291-314.
S. THOMAE DE AQVINO Epistola ad ducissam Brabantiae, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di San Tommaso, 1979, p.375-378.
S. THOMAE DE AQVINO Epistola ad Bernardum abbatem Casinensem, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di San Tommaso, 1979, p.413-415.
S. THOMAE DE AQVINO Expositio super primam et secundam decretalem ad Archidiaconum Tudertinum, . Ed. Leon., t.XL, Opuscula, vol.I. Romae , 1969, p.E.29-E.44.
S. THOMAE DE AQVINO Liber Contra errores Graecorum ad preces papae Urbani editus, . Ed. Leon., t.XL, Opuscula, vol.I. Romae , 1969, p.A.69-A.105.
S. THOMAE DE AQVINO Liber Contra doctrinam retrahentium a religione, . Ed. Leon., t.XLI, Opuscula, vol.II. Romae , 1970, p.C.39-C.74.
S. THOMAE DE AQVINO Liber Contra impugnantes Dei cultum et religionem, . Ed. Leon., t.XLI, Opuscula, vol.II. Romae , 1970, p.A.51-A.166.
S. THOMAE DE AQVINO Liber De perfectione spiritualis vitae, . Ed. Leon., t.XLI, Opuscula, vol.II. Romae , 1970, p.B.69-B.111.
S. THOMAE DE AQVINO, Liber De sortibus ad dominum Iacobum de Tonengo, . Ed. Leon., t.XLIII, Opuscula, vol.IV. Roma : Editori di San Tommaso, 1976, p.229-241.
S. THOMAE DE AQVINO, Responsio ad lectorem Bisuntinum de 6 articulis, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di san Tommaso, 1979, p.355-356.
S. THOMAE DE AQVINO, Responsio ad lectorem Venetum de 36 articulis, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di san Tommaso, 1979, p.339-346.
S. THOMAE DE AQVINO, Responsio ad magistrum Ioannem de Vercellis de 43 articulis, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di san Tommaso, 1979, p.327-335.
S. THOMAE DE AQVINO, Responsio ad magistrum Ioannem de Vercellis de 108 articulis, . Ed. Leon., t.XLII, Opuscula, vol.III. Roma: Editori di san Tommaso, 1979, p.279-294.
Liste d'éditions critiques des oeuvres de Thomas d'Aquin
Pour une liste, mise à jour au fur et à mesure des parutions, voir le
Site internet de la commission Léonine qui donne :
- les références aux volumes de l'édition critique publiés par la Commission léonine, complétés par quelques autres éditions dont le texte est établi selon des critères comparables ou qui peuvent être citées en attendant mieux.
- des éditions scientifiques disponibles pour les oeuvres qui n'ont pas encore fait l'objet d'une édition selon les critères scientifiques de la Léonine.
Voir aussi